Ad

یادداشت بابک صحرایی در نشریه چلچراغ درباره رپ فارسی

بابک صحرایی: رپ فارسی در بخش اجتماعی را بسیار ارزشمند می دانم

یاس سرآمد جریان رپ اجتماعی است

تریبون هنر: بابک صحرایی در یادداشتی که در نشریه چلچراغ منتشر شده است به تحلیل رپ در موسیقی ایران پرداخته است

یادداشت بابک صحرایی را می توانید در تریبون هنر بخوانید:

موسیقی رپ در ذات قرار است خاستگاه بخش مهمی از اعتراض های اجتماعی باشد. اعتراضی که گستاخانه و بی پرده است. رپ با این فرم و نشانه توسط سیاهپوستان امریکایی متولد شد و به موفقیت رسید

در ایران به طور طبیعی به خاطر عدم انطباق رپ با شاخص های فرهنکی مورد تایید نهادهای نظارتی، جریان این موسیقی به شکل زیرزمینی متولد شد و ادامه پیدا کرد. جریانی که اگرچه درابتدا شاخص های ارزشمندی را به همراه داشت اما در زمان کوتاهی به بیراهه رفت و رپ فارسی به جای اعتراض های اجتماعی، بستری برای اعتراض های عاشقانه شد. عاشقانه های معترضی که بر اساس ساختار کلی رپ، همراه با تندی و خشونت کلامی و گاهی پرده دری های اخلاقی بودند که البته این خصوصیت از شاخص های در ساختار موسیقی رپ است

به شخصه افسوس می خورم که جریان رپ در مسیر اعتراض های اجتماعی که خاستگاه اصلی اش است ادامه پیدا نکرد. رپ فارسی می توانست با حفظ هویت اعتراضی خود تحول منحصر به فردی در موسیقی ایران ایجاد کند. کما اینکه جریان رپ فرسی زیر زمینی که اوایل دهه ۸۰ در داخل ایران شکل گرفت این نوید را می داد که مفهوم و فرم تازه و مهمی در حال اضافه شدن به موسیقی ایران و کلام همراه با آن است.

حتی در بخش عاشقانه هم رپ فارسی توانست به موفقیت های تازه ای دست پیدا کن اما این اتفاق عمومیت پیدا نکرد
رپ فارسی آنچنان که پیش بینی می شد نتوانست موفقیت خود را حفظ کند و اگر معدود چهره هایی مثل یاس با وجود تمام مشکلات به فعالیت خود ادامه نمی دادند، رپ فارسی شاید به پایان راه خود می رسید.

به شخصه رپ فارسی در بخش اجتماعی را بسیار ارزشمند می دانم و معتقدم نقدهای اجتماعی صورت گرفته در این بخش، گاهی اوقات از بهترین نمونه های موسیقی اعتراضی در ایران بوده اند. سرآمد این جریان را هم یاس می دانم. یاس از دو ویژگی مهم برخوردار است. اول اینکه از دانش قابل اعتنا و هوش تحلیلی منحصر به فردی برخوردار است. دوم اینکه در طی زمان ثابت کرد هنرمندی متعهد و اصیل است و به خاطر پول و کنسرت و به دست آوردی موقعیت های فردی، از آرمان هایی که در رپ دارد کوتاه نیامد. یاس می توانست با اندکی نرمش و یا گذشتن از باورهایش، لااقل از نظر مالی به موقعیت های بسیار بزرگی دست پیدا کند اما تن به این مساله نداد. به خصوص که در دو مورد خاص شاهد بوده ام که از پیشنهادهای مالی بسیار هنگفتی صرف نظر کرد تا همچنان یاس باقی بماند و از باورها و جهان بینی اش کناره نگیرد. در مجموع نیز با مرور رپ اجتماعی و اعتراضی در ۱۵ سال گذشته، آثار یاس سرآمد این جریان در رپ فارسی است

اشاره به نکته ای را از منظر کلام و شعر در مورد موسیقی رپ لازم می دانم
بسیار گفته شده که رپ همان بحر طویل فارسی است. این تشابه قطعا یک اشتباه ادبی است. بحر طویل که از دوره صفویه در ادبیات فارسی رواج پیدا کرد نوعی شعر یا نثر موزون است که برای بیان مطالب ظنز یا هزل به کار می رود. بحر طویل از منظر شعری شاخصه مهمش عدم تساوی مصرع هاست که فقط از این منظر با شعر رپ همخوانی دارد. یعنی تنها تشابه آنها، یک تشابه فرمی است. شاخص مهم رپ که اعتراض و بی پردگی اش در بیان است، به هیچ عنوان در بحر طویل دیده نمی شود. شاید رپ عاشقانه در بخش های سطحی نگرانه اش که طنزی را هم با خود به همراه دارد شباهتی به بحر طویل داشته باشد اما در کلیت جز از نظر عدم تساوی مصرع ها و خوانش سریع، هیچ سنخیتی با رپ به معنای واقعی ندارد

در پایان یک اشاره تاریخی در زمینه رپ فارسی شاید خارج از لطف نباشد. اگر خوانش سریع شعر را یکی از شاخص های رپ بدانیم، مونولوگ بهمن مفید در فیلم قیصر، اولین قطعه رپ فارسی است. آنجا که در قهوه خانه نشسته و خاطره تعریف می کند. خوانش سریع، کرکری خوانی، طنز جاری در مفهوم و فرم کلام که همراه با قافیه های درونی و هم آوایی های بیانی است همگی از شاخص های رپ است که اتفاقا این بخش از فیلم قیصر با گذشت ۴۸ سال، هنوز در خاطره مردم جاری است که نشان می دهد رپ از شاخص هایی برخوردار است که می تواند ماندگاری مهمی ایجاد کند. البته که هنگام ساخت فیلم قیصر و مونولوگ بهمن مفید، هیچ شناختی نسبت به موسیقی رپ در ایران وجود نداشت و در امریکا هم کمتر از ۱۰ سال از تولد رپ می گذشت

در کل امیدوارم رپ فارسی بتواند به شکل مناسبی به حیات خود ادامه بدهد و فقط شامل عاشقانه های معترض و بی پرده نباشد. اعتراض و نقد اجتماعی البته به شکل آگاهانه، مهم ترین شاخص رپ است که نباید فراموشش کنیم

 

نویسنده: بابک صحرایی

نشریه چلچراغ

آبان ۱۳۹۶

 

گزارش ویدئویی و کامل حضور رضا صادقی در کارگاه ترانه بابک صحرایی

در صفحه اینستاگرام تریبون هنر با ما همراه باشید

تاریخ انتشار :۲۷ آبان ۱۳۹۶

برچسب‌ها:, , ,
مطالب مرتبط



شما هم یک دیدگاه ارسال کنید
 

نام




یادداشت آرشیو

  • ناصرالدین‌شاه؛ دستاویز جدید ساسی‌مانکن برای وایرال شدن

    تریبون هنر: هدیه عید امسال «ساسی‌مانکن» به طرفدارانش قطعه‌ای است به سیاق آهنگ‌های پنج سال گذشته‌اش، مملو از تکیه‌کلام‌های بی‌پروای جنسی که این روزها با توسل به گریم‌های مشابه دو شخصیت تاریخی و ساخت کلیپی بی‌ربط به آنچه می‌خواند، در حال دست به دست شدن در فضای مجازی است.   […]

  • نگاهی به فیلم «دروغ‌های زیبا» ساختۀ مرتضی آتش‌زمزم

    تریبون هنر: فیلم «دروغ‌های زیبا» در بازتاب همزیستی فرهنگی میان دو خانوادۀ مسلمان و بودایی، جاذبۀ خاص خودش را دارد و در روایت آن موفق بوده است. این همزیستی و دوستی و نزدیکی تا جایی است که شاید مدت‌ها متوجه نشویم، این دو خانواده از دو کیش و آیین متفاوت‌اند. […]

  • برای سالروز تولد علی نصیریان: هزارچهره در بازیگری، یک چهره برای مردم

    تریبون هنر: علی نصیریان به مرد هزار چهره شهره است و همچنان می‌تواند شما را با ذوق و هنرش غافلگیر کند اما پای مردم که به میان بیاید، نشان داده فقط یک چهره دارد؛ در کنار مردم اما نه با جنجال و هیاهو. به گزارش تریبون هنر، امروز، ۱۵ بهمن […]

  • چرا اسکار روی نام «دی کاپریو» خط قرمز کشید؟

    تریبون هنر: لئوناردو دی‌کاپریو در اسکار امسال مورد بی توجهی کامل قرار گرفته است. آن هم در دوره ای که در فیلمی از مارتین اسکورسیزی به ایفای نقش پرداخته. از سوی دیگر کریستوفر نولان با «اوپنهایمر» یک گام دیگر به فتح جوایز اسکار نزدیک شد.همانطور که پیش‌بینی می‌شد «اوپنهایمر» با […]

  • نگاهی به فصل دوم سریال «مستوران»؛ وقتی اسطوره جذاب می‌شود

    تریبون هنر: سریال «مستوران» با روایتی جادویی از داستانی اسطوره‌ای ساخته شده است،‌ سریالی که این روزها فصل دومش از شبکه یک سینما در حال پخش بوده و یک داستان کهن را دستمایه جذب مخاطب کرده است. همیشه بشر قصه‌های افسانه‌ای جذاب بوده‌اند. گواه این ادعا انبوه آثار ادبی به […]

Ad
Ad
Ad