تریبون هنر:‌ محمدعلی سجادی که فیلمی را از مراسم خاکسپاری عباس کیارستمی ثبت و ضبط کرده است، در گفت و گو با ایسنا با انتقاد از وضعیت اکران می‌گوید: من در حد امکاناتی که داشتم این فیلم را ساختم ولی با شرایط موجود، طبیعی است که چشم‌اندازی برای نمایش آن نتوانم داشته باشم.

به گزارش تریبون هنر، فیلم «چهار شب و یک روز» نام مستندی به کارگردانی محمدعلی سجادی است که تیرماه سال ۱۳۹۵ و همزمان با درگذشت عباس کیارستمی و برپایی مراسم تشییع و خاکسپاری او کلید خورد. درست در شب اعلام خبر درگذشت کیارستمی، کمیته‌ای در خانه‌ سینما تشکیل شد تا برای استقبال از پیکر این فیلمساز بزرگ و برگزاری مراسم خاکسپاری‌ او برنامه‌ریزی کند.

در آن مقطع سجادی عضو شورای مرکزی کانون کارگردانان خانه سینما بود و مسئولیت تصویربرداری از مراسم برعهده‌اش گذاشته شد. او با همراهی مجید غفاری، رضا غفاری، مهدی افشار و حمید محمدقلی از تمام آنچه را که در آن روزهای خاص اتفاق افتاد فیلمبرداری کرد و در نهایت به یک فیلم با نام «چهار شب و یک روز» تبدیل شد؛ فیلمی که تاکنون فقط یک نمایش در سال ۱۳۹۸ در خانه سینما داشته است.

حال به بهانه سالروز درگذشت عباس کیارستمی که ۱۴ تیرماه بود، از سجادی جویا شدیم که آیا قصد ندارد این فیلم را به اکران عمومی درآورد؟

او در گفت‌وگویی با ایسنا با اشاره به اینکه فعلا برنامه‌ای برای اکران ندارد ولی اگر رویداد یا مراسمی مدنظر باشد آن را در اختیار قرار می‌دهد، ادامه داد: به نظرم مهم‌ترین کار همین بود که این فیلم را -خوب یا بد- برای ثبت رویدادی که در آن سال اتفاق افتاد ساختم ولی مشکل توزیع و پخش فیلم در این مملکت یک مسئله جدی است که برای آن فعلا راهکاری ندارم، البته دارم اما ما تعیین‌کننده نیستیم؛ یعنی هرجا گیر کنند ما هم قاطی بازی آقایان می‌شویم و هرجا نه، باید تسلیم باشیم.

وی با اشاره‌ای به وضعیت فیلم‌های دیگرش افزود: گروه «هنر و تجربه» که تقریباً جمع شده و چیزی با آن اسم و کارکرد دیگر باقی نمانده است. خود سینما هم الان به‌جز دوستانی که سوار بر موج هستند و مشغول کارند، بقیه تقریباً در کنجی روزگار می‌گذرانند و فیلم‌های در صف اکران هم وضع خوبی ندارند و خیلی راحت فاتحه‌اش را خواندند. سینمای تجربی و مرکز گسترش هم از این بازی مستثنا نیست. تنها در یک مقطع زمانی که گرم جابه جایی دولتی به دولت دیگر بودند، به فیلم «حمید هما» کمک اندکی کردند و دیگر هیچ. برای پروژه‌های تحقیقی و تصویری فرهنگی از هر مرکز و بنیادی که می‌توانست کمک کند، طلب کردم بار دیگر خواستند بگویند شما شهروند درجه ۲ هستید. فیلم سینمایی «سودابه» هم که از سال ۹۸ تا به حال فرصتی برای اکران پیدا نکرده است؛ یعنی یک بار در آغاز کرونا در سینما فرهنگ نوبت نمایش داشتم که قبول نکردم، چون دیدم در آن زمان چه بر سرفیلم‌ها می‌آید و هنوز هم آن روند فیلم‌سوزی ادامه دارد.

سجادی با اشاره به اینکه مستندهای متعددی با مضامین مختلف از جمله شاهنامه ساخته اما نمایش داده نشده‌اند، ادامه داد: بهترین فضا برای پخش آثار مستند، تلویزیون است که در آنجا می‌توانند مخاطب خوبی داشته باشند. این فرصت در تلویزیون‌های آن سوی مرزها از جمله تلویزیون‌های فارسی زبان فراهم بوده، اما متاسفانه در داخل کشور خبری نیست، پس برای پخش مستندهایی مثل «چهار شب و یک روز» فقط یکسری مراسم ممکن است باقی بماند یا رویدادهای خاص که در قالب بزرگداشت یا بازنمایی درگذشت زنده یاد کیارستمی برگزار شوند.

این فیلمساز گفت: البته در شرایط فعلی نباید فراموش کنیم که وضعیت اکران در سینماها اصلا خوب نیست چون مردم بیش از هرچیز دغدغه معیشت دارند و فقدان امنیت روان سبب می‌شود سینما اولویت آن‌ها نباشد. البته گزینه نمایش خانگی و فیلم‌های روز دنیا را به راحتی در دسترس دارند اما نکته قابل توجه همین وضعیت، این است که فیلم‌های تولید شده و رسیده به مرحله پخش با موانع دیگری روبه رو می‌شوند (مثل مافیا و انحصار توزیع و سرمایه و … ) و جالب است در شرایطی که نگرانی‌های زیادی نسبت به آینده سینما ابراز می‌شود، ممیزها همچنان سر کار خود مشغول هستند؛ آن هم نه فقط در سینما، بلکه در دیگر بخش‌های فرهنگی مثل کتاب هم ممیزها حقوق خود را به طور ثابت دریافت می‌کنند. تیراژ کتاب به ۲۰۰ نسخه رسیده ولی کارمندان قیچی به دست سرجایشان هستند. این وضعیت بسیار غم‌انگیز است، چون من نیز مانند هر کسی که اثری خلق می‌کند علاقه دارم آن را در معرض دید مخاطب بگذارم، تا الان هم تلاش خود را کرده‌ام اما وقتی فضایی وجود ندارد چه باید کرد.

سجادی در پایان به موضوع فیلم خود درباره‌ی کیارستمی اشاره کرد و افزود: تصور برخی بر این بود که فیلم «چهار شب و یک روز» به چگونگی مرگ عباس کیارستمی می‌پردازد، اما اصلا اینطور نیست و تمام فیلم مراسم خاکسپاری است که تبدیل به یک اتفاق آیینی با حضور جمعیت زیادی از مردم شد. من در حد امکاناتی که داشتم این فیلم را ساختم ولی در این شرایط طبیعی است که من هم چشم‌اندازی برای نمایش آن نتوانم داشته باشم اما امیدوارم شرایطی فراهم شود که این فیلم در کنار فیلم‌های فیلمسازان جوان، نسل میانه و همه آن‌هایی که آثاری را ساخته‌اند، نمایش داده شود.

در صفحه اینستاگرام تریبون هنر با ما همراه باشید

تاریخ انتشار :۱۸ تیر ۱۴۰۱

عباس کیارستمی بالاتر از چارلی چاپلین، روسلینی و آنتونیونی

نیکی کریمی فیلم «کیارستمی» را به جشنواره برلین برد