تریبون هنر: سهم سینمای ایران از واقعه عاشورا و فیلم حسین ابن علی (ع) در ۴۴ سال گذشته، ۳ فیلم بوده است. در چهار دهه اخیر، سه فیلم سینمایی بوده اند که به طور مستقیم به قیام عاشورا پرداخته اند و قصه شان در روزهای محرم سال ۶۱ هجری قمری می گذرند. در این میان، فیلمنامه یکی از این سه فیلم را بهرام بیضایی نوشته است که شیعه نیست اما یکی از بهترین فیلمنامه های سینمای ایران با محوریت امام حسین (ع) را خلق کرده است.

با هم مروری بر این سه فیلم بر اساس تاریخ ساخته شدن شان داشته باشیم.

سفیر

سفیر به کارگردانی فریبرز صالح، اولین فیلم ساخته شده در سینمای ایران بر اساس قیام عاشورا است. فریبرز صالح در سال ۱۳۶۰ به صورت اتفاقی با فیلمنامه کیهان رهگذر آشنا شده و قرار می‌شود فیلمی ۳۰دقیقه‌ای بر اساس آن بسازد اما کمی بر روی فیلمنامه آن کار می‌کند و محصول نهایی تبدیل به یک فیلم ۱۴۷ دقیقه ای می شود. و در سال ۱۳۶۱ با هزینه ۱۰ میلیون تومان ساخته می شود و به یکی از ماندگارترین آثار حوزه عاشورایی سینمای ایران تبدیل شد.

سفیر، داستان قیس بن مسهر، نماینده امام حسین (ع) است که ماموریت دارد تا نامه امام را نزد سلیمان بن صرد خزاعی ببرد که در راه، توسط والی کوفه دستگیر و به زندان می‌افتد و در نهایت به شهادت می رسد.

در این فیلم فرامرز قریبیان، عزت الله مقبلی، کاظم افرندنیا، محمدتقی کهنمویی و جلال پیشوائیان به ایفای نقش پرداخته ند. فیلمبرداری این فیلم هفت‌ ماه‌ونیم به طول انجامد تا نخستین بیگ‌پروداکشن سینمای ایران پس از انقلاب، با این فیلم رقم بخورد.

فرامرز قریبیان، فریبرز صالح و جلال پیشوائیان در پشت صحنه سفیر

روز واقعه

روز واقعه دومین فیلمی است که در سینمای ایران بر اساس قیام عاشورا ساخته شده است. سناریوی این فیلم توسط بهرام بیضایی در سال ۱۳۶۱ نوشته شده است. او قصد داشت خودش این فیلم را بسازد اما گفته می شود مجوزهای لازم برای ساخت آن توسط بیضایی صادر نمی شود که دلیلش، شیعه نبودن او بوده است. در نهایت ۱۲ سال پس از آن‌که بیضایی فیلمنامه روز واقعه را می نوسد، این فیلم توسط شهرام اسدی در سال ۱۳۷۳ ساخته می شود.. فیلمی که از زاویه جدیدی به حماسه عاشورا پرداخته است و به لحاظ سوژه پردازی نیز از تکامل بیشتری به نسبت آثار سلف خود برخوردار بود.

روز واقعه، داستان جوانی نصرانی به نام عبدالله است که  تازه مسلمان شده است و  در  روز عروسی اش در میان شادی دیگران، ندایی می‌شنود که  او را  به  یاری فرا می خواند. عبدالله به دنبال این ندا، مسیری طولانی را  طی می‌کند و  سرانجام، زمانی به  کربلا می‌رسد که  عصر روز عاشوراست.

این فیلم از سیزدهمین جشنواره فجر، برنده ۵ سیمرغ بلورین شد و در اکران نیز با استقبال خیره‌کننده‌ای مواجه شد. روز واقعه، تنها فیلم عاشورایی است که بیشترین میزان پخش از تلویزیون را داشته است. از این فیلم به‌عنوان بهترین فیلم عاشورایی تاریخ سینمای ایران نام برده می‌شود.

علیرضا شجاع نوری، جمشید مشایخی، عزت الله انتظامی، لادن مستوفی، حسین پناهی، مهدی فتحی، محمدعلی کشاورز، سعید نیک پور، عنایت بخشی، حمیده خیرآبادی و ژاله علو بازیگران این فیلم هستند

علیرضا شجاع نوری، عزت الله انتظامی و لادن مستوفی در روز واقعه

رستاخیز

هم‌اکنون بیش از یک دهه است که از ساخت رستاخیز به کارگردانی احمدرضا درویش می‌گذرد. فیلمی که قرار بود مرجع فیلم‌های عاشورایی باشد و به لحاظ فرم و مضمون، به معتبرترین اثر این حوزه تبدیل شود اما توقیف شد و جز یکی دو بار نمایش در جشنواره فیلم فجر، نتوانست اکرانی را تجربه کند. نشان دادن چهره حضرت عباس (ع) یکی از دلایل اصلی توقیف این فیلم است.

رستاخیز، داستان مردم کوفه است که با فرستادن نامه‌های بسیار زیاد، امام حسین (ع) را به کوفه دعوت کرده‌اند تا آنها را در قیام بر ضد یزید، یاری کنند. حر ابن یزید ریاحی، به همراه بکیر و دوهزار سوار از سوی عبیداله بن زیاد مامور می‌شوند به سمت کاروان امام حسین (ع) که به سمت کوفه در حرکت هستند، بروند. کاروان امام حسین (ع) در شماری اندک، در کربلا به محاصره هزاران نفر از لشکریان یزید درمی‌آیند.

رستاخیز در سال ۱۳۹۱ ساخته شد و در تمامی این سال‌ها، با تفاوت در دیدگاه برخی علما مواجه شده و همین اختلاف دیدگاه سبب شده تا فیلم، نتواند آن‌گونه که انتظار می‌رفت، نمایش خیره‌کننده در ایران و جهان اسلام داشته باشد. فیلمی که به ۳ زبان، ترجمه و با ۱۰ زیرنویس، خود را مهیای یک اکران شکوهمند بین‌المللی کرده بود اما متاسفانه این اتفاق تا به امروز محقق نشده است.

آرش آصفی، پوریا پورسرخ، حسن پورشیرازی، فرهاد قائمیان، بابک حمیدیان، بهنام تشکر، انوشیروان ارجمند و میرطاهر مظلومی از جمله بازیگران این فیلم هستند

در صفحه اینستاگرام تریبون هنر با ما همراه باشید

تاریخ انتشار :۶ مرداد ۱۴۰۲

«لیلی و مجنون» آذری، «آنتیگونه»، «ریچارد سوم» و بیضایی در هشتمین روز جشنواره فجر

مراسم تشییع احمدرضا احمدی برگزار شد

گزارش تصویری در تریبون هنر