بابک صحرایی: ربه کا؛ ویرانگری خاطره ها _ نقد فیلم آلفرد هیچکاک
تریبون هنر _ بابک صحرایی: در اوائل فیلم «ربه کا» جوآن فونتین به لارنس الیویه می گوید:
من دلم می خواست دستگاهی اختراع می کردم که خاطره رو نگه می داشت. مثل عطر توی شیشه و این خاطره هرگز محو نمی شد و من هروقت دلم می خواست می تونستم در بطری رو باز کنم و خاطره رو از نو تجدید کنم.
ربه کا قصه ویرانگری خاطره است. مثل بوی عطری که تو را یاد کسی یا اتفاقی می اندازد و خاطره هایی را زنده می کند که بخشی از زندگی ات را نابود کرده اند. این حس غریب را دافنه دو موریه به زیبایی در رمان ربه کا تشریح کرده و آلفرد هیچکاک هوشمندانه آن را به تصویر کشیده.
اقتباس سینمایی از رمان های مشهور راه رفتن روی لبه تیغ است. هنگام خواندن یک رمان تمام تصاویرش توسط قوه تخیل خلق می شوند و مفاهیمش هم زمان در ذهن جاری می شوند. خلق این اتفاق در فیلمی که از یک رمان اقتباس شده گاهی دشوار و گاهی نشدنی است.
مثلا نشان دادن چالش های ذهنی زن جوان قصه از یک سو و ماکسیم دووینتر و خاطره هایش از زن فاسدش از سوی دیگر را نمی شود مدام به صورت نریشن روی تصاویر بازگو کرد. اینجاست که توانایی کارگردان چاره ساز می شود که یکی از نمونه های خوبش فیلم ربه کا است.
هنگام انتخاب بازیگر زن اصلی فیلم ربه کا، هیچکاک از بیست بازیگر تست می گیرد. ویوین لی هم جزو کسانی بوده که تست می دهد اما هیچکاک او را انتخاب نمی کند. آن هم در زمانی که درست یک سال قبلش فیلم «برباد رفته» را بازی کرده و در اوج موفقیت و شهرت قرار دارد. از طرفی هم ویوین لی در آن زمان دوست دختر لارنس الیویه است و تلاش او نیز برای انتخاب شدن ویوین لی اثربخش نمی شود. همین مساله باعث دشمنی و بد رفتاری الیویه با جوآن فونتین در زمان فیلمبرداری می شود.
نکته جالب در اینجاست که آلفرد هیچکاک به عوامل فیلم می گوید با جوآن فونتین طوری رفتار کنند که انگار او باعث حذف ویوین لی شده و همین مساله سرخوردگی و عصبیت زیادی را برای او ایجاد می کند. همان سرخوردگی و خجالت زدگی ای که در خانم دووینتر در رمان ربه کا وجود دارد و به این ترتیب جوان فونتین بدون اینکه بداند بیشتر در نقشش غرق می شود.
ربه کا سال ۱۹۴۰ ساخته می شود و تنها فیلمی است که هیچکاک برایش جایزه اسکار می گیرد. جایزه ای که بعد از این فیلم هیچ وقت نصیب او نمی شود. ربه کا بعد از گذشت هشتاد و یک سال از ساخته شدنش، همچنان زیبا و اثرگذار است.
نویسنده: بابک صحرایی
در صفحه اینستاگرام تریبون هنر با ما همراه باشید
تاریخ انتشار :۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۰
نقد جنگ جهانی سوم؛ یک زیبایی هراس انگیز
یادداشت بابک صحرایی
